سوره‌های قرآنسور یا سوره‌های قرآن، از تقسیمات شکلی قرآن می‌باشد. ۱ - معنای اصطلاحی سورهکلمه سوره به معنای پاره‌ای از کلمات و جمله‌بندی‌هایی است که همه برای ایفای یک غرض ریخته شده باشد؛ این کلمه از کلماتی است که قرآن کریم آن را وضع کرده و هر دسته از آیاتش را یک سوره نامیده، و استعمال آن در کلام خدای تعالی مکرر آمده است. با توجه به اختلاف در منشا اشتقاق کلمه «سوره» معانی لغوی گوناگونی برای آن ذکر شده است که با معنای اصطلاحی سوره ارتباط خاصی دارند و هریک وجهی را برای نامگذاری آن بیان می‌نماید. ۲ - معانی لغوی سوره۱. سوره، کوچک شده و تسهیل یافته «سؤره» مهموز و به معنای نیم خورده و باقی مانده آشامیدنی در ظرف است و چون «سوره» پاره‌ای از قرآن است آن را «سوره» نامیده‌اند. ۲. سوره، از «سور البلد» به معنای حصار شهر است و چون سوره، آیاتی را احاطه کرده است، آن را سوره نامیدند. طبق این معنا سوره قطعه‌ای از یک کلام است که محتوای خود را جمع کرده باشد؛ همانگونه که دیوار شهر (سور البلد) شهر را در بر دارد، بخشی از معارف و مضامینی را هم که با حصاری محدود شده باشد، سوره گویند. [۱]
قرآن در قرآن، جوادی آملی، ج۱، ص۱۳۱.
۳. سوره از «سوار» و معرب دستواره یا دستبند است و چون سوره قرآن مانند دستواره‌ای آیاتی از قرآن را دربرگرفته، سوره نامیده شده است. ۴. سوره به معنای رتبه، درجه، مقام و منزلت رفیع است و چون کلام الهی شرف، منزلت و پایگاهی بلند و رفیع دارد و هر سوره‌ای از سور قرآن، درجه‌ای از درجات معارف الهی است. به همین جهت در باره بهشت وارد شده که درجات آن به عدد آیات قرآن کریم است و به قاری قرآن گفته می‌شود: اقرء وارق بخوان و بالا برو. ۵. سوره از «تسور» به معنای تصاعد و ترکیب است و چون سوره‌های قرآن روی هم قرار گرفته‌اند لذا آن‌ها را سوره می‌نامند. همانگونه که اشاره شد، درباره معنای اصطلاحی سوره گفته‌اند سوره بخشی از آیات قرآن است که آغاز و انجام دارد. برخی دیگر گفته‌اند سوره بخشی از آیات قرآن است که میان دو «بسمله» قرار دارد. ۳ - عربی یا معرب بودن لغت سورهلغت «سوره» به نظر علمای اسلامی، عربی اصیل است و ابن السبکی، ابن درید، ابن حجر و سیوطی، هیچ یک آن را جزء لغات بیگانه (معرب) نیاورده‌اند؛ ولی برخی از مستشرقان آن را از واژه عبری «شورا» به معنای ترتیب، صف، ردیف و مرتبه دانسته‌اند. دسته دیگر نیز آن را از واژه سریانی «صورتا» به معنای نص به شمار آورده‌اند. [۳]
رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، صفحه ۵۷۷.
[۴]
جفری، آرتور، ۱۸۹۲-۱۹۵۹م، واژه‌های دخیل درقرآن، جلد۱، صفحه ۲۷۱.
[۵]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، صفحه ۲۶۵.
[۷]
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، ۷۲۹ - ۸۱۷ق، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه (۸۴-۸۵).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه فارسی علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «سوره‌های قرآن». رده‌های این صفحه : اسامی آیات و سور | قرآن شناسی
|